De bouwsector staat voor een enorme verduurzamingsopgave.  Staal is daarbij zowel een knelpunt als een kans. De productie van nieuw staal is extreem energie-intensief en verantwoordelijk voor een flinke brok CO₂-uitstoot. Maar wat als je bestaand staal, uit gesloopte panden bijvoorbeeld, opnieuw kunt inzetten in nieuwe constructies? Precies dat is waar Jan Smit van Vic Obdam Staalbouw zich hard voor maakt. “We zijn al jaren goed in het maken van staalconstructies,” vertelt hij. “Maar als je echt duurzaam wilt bouwen, moet je niet alleen denken in nieuw materiaal, maar ook aan hergebruik van bestaand materiaal.” 

Bij Vic Obdam Staalbouw draait alles om staalconstructies: bewerken, leveren en monteren. Tot een paar jaar geleden uitsluitend met nieuw staal. Maar de hoge CO₂-uitstoot van staalproductie en de groeiende behoefte aan duurzaamheid brachten verandering. “Sinds vijf jaar zien we ruimte én noodzaak om staal te hergebruiken,” vertelt Smit. “We kopen gebruikte balken in, bewerken ze en zetten ze opnieuw in. Zo besparen we fors op CO₂-uitstoot.” 

Het project Biopartner5 in Oegstgeest, waarbij staal uit een gesloopt pand werd hergebruikt, vormde een belangrijke doorbraak. “Dat was het moment waarop aannemers en opdrachtgevers zagen: dit kan gewoon.” 

Samenwerking als sleutel 
Samen met BAM, Nebest, Meijs Ingenieurs, Adex en Impex vormt Vic Obdam een consortium ‘hergebruik staal’ dat via een toegekende CKP-subsidie kennis deelt en zo circulair staal verder brengt. Het consortium is onderdeel van het Bouwakkoord Staal. “We vertegenwoordigen alle schakels: van inspectie en engineering tot verwerking en montage,” aldus Smit. De CKP-subsidie maakt het mogelijk tijd vrij te maken voor kennisdeling, bijvoorbeeld via presentaties bij brancheverenigingen of evenementen zoals Circulair Bouwen. 

Voordelen én uitdagingen 
Hoewel circulair bouwen met staal nog zo’n 10% duurder kan zijn dan met nieuw staal, ziet Smit dat het op termijn goedkoper kan worden. “Zeker als er structureel donorstaal op voorraad is. De milieu-impact is in elk geval nu al veel lager.” 

Er zijn wel uitdagingen: van opslag tot conservering en het aanpassen van ontwerpen aan de kwaliteit van beschikbaar staal. “We moeten soms terug naar traditionele werkmethodes. Maar dat brengt ook vakmanschap terug in de keten. Jong leert van oud, en andersom.” 

Eisen hergebruik
Een voorbeeld dat Smit graag aanhaalt is de doorlaatpost op Schiphol. “Daar hebben we staal hergebruikt van een gesloopte hal op hetzelfde terrein. Schiphol wilde dezelfde garanties als bij nieuw staal, dus we hebben alles gestript, opnieuw geconserveerd en berekend. Het is gelukt, duurzaam én veilig.” 
 
Smit verwacht dat staalproducenten in de toekomst steeds meer CO₂-neutraal zullen werken, bijvoorbeeld met waterstof. Tot die tijd blijft hergebruik essentieel. “Het is een tussenfase, maar wel een hele belangrijke. Nu reduceren we uitstoot écht.” Daarbij spelen tools als BIM en materiaalpaspoorten een belangrijke ondersteunende rol. 

Volgens Smit kunnen overheden circulair bouwen versnellen door hergebruik verplicht te stellen in aanbestedingen. “Zet het in het bestek, stel eisen aan hergebruik. De markt volgt vanzelf als er vraag naar is.” Daarnaast pleit hij ervoor dat direct hergebruik zwaarder gaat tellen op de MPG-score “Mogelijkheid tot hergebruik aan het einde van de levensduur telt net zo zwaar als direct hergebruik. Terwijl er met direct hergebruik direct impact wordt gemaakt. We moeten nog maar zien of materialen aan het eind van de levensduur daadwerkelijk worden hergebruikt. Dus is het raar dat dat even zwaar meetelt.” 

De rol van procesbegeleiding 
Bij het consortium bewaakt onze collega Guus Pieters van Building Changes het proces. “Hij houdt ons scherp. Niet op de inhoud, maar op de manier van samenwerken. Dat helpt enorm. Wij zijn gewend om in de techniek te duiken, hij zorgt dat we blijven reflecteren en contact houden met elkaar.” 
 
Volgend jaar opent opnieuw de subsidieregeling voor CKP-projecten. Wil je samen met andere partijen werk maken van circulair bouwen, of zoek je een procesbegeleider die je helpt om zo’n aanvraag vorm te geven? Building Changes denkt graag met je mee, van idee tot uitvoering. 

Neem contact op met Guus Pieters: gp@buildingchanges.nl