Erfgoed met toekomst: vakmanschap én ondernemerschap

De wereld verandert. Ook de erfgoedsector staat onder druk. Klimaatdoelstellingen, technologische innovaties, strengere regelgeving en veranderende klant- en opdrachtgeversverwachtingen hebben directe impact op de manier waarop ambachtelijke beroepen worden uitgeoefend. Toekomstgericht ondernemen is geen luxe, maar een noodzakelijke voorwaarde om vakmanschap te behouden. 

Toekomstgericht ondernemen betekent voorbereid zijn op de uitdagingen van morgen. Het vraagt om flexibiliteit, veerkracht, leiderschap en zakelijk inzicht. Juist die vaardigheden komen in veel ambachtelijke opleidingen en werkomgevingen nog onvoldoende aan bod. 

Uitdagingen binnen de sector 

De erfgoedsector kampt met structurele uitdagingen. Veel kleine bedrijven vinden geen opvolging en jongere generaties stromen nauwelijks in, wat leidt tot kennisverlies. Tegelijkertijd zijn personeelstekorten een groeiend probleem. Innovatie en verduurzaming zijn noodzakelijk, maar botsen regelmatig met de historische en esthetische eisen die aan erfgoed worden gesteld. Denk aan het plaatsen van zonnepanelen op monumentale daken of het verbod op traditionele verfsoorten, waardoor oorspronkelijke restauraties soms niet meer uitvoerbaar zijn. 

Binnen dit spanningsveld is het belangrijk dat vakmensen wendbaar blijven. De combinatie van vakkennis en ondernemerschap biedt een manier om met deze ontwikkelingen om te gaan, zonder de kwaliteit en identiteit van het vak te verliezen.  

Het ontstaan van het platform 

Het platform De Erfgoed Ondernemers is opgezet met steun van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (RVO). Het werd speciaal ontwikkeld voor kleine mkb-bedrijven in ambachtelijke erfgoedberoepen, zoals glazeniers, smeden, leidekkers en rietdekkers. Door deze bedrijven te helpen hun ondernemerschap te versterken, ontstaat er meer ruimte voor continuïteit, innovatie en het behoud van vakkennis. 

Dit programma is ontwikkeld voor ambachtsmensen en restauratoren die met trots werken aan het erfgoed van Nederland. Niet alleen om het verleden te behouden, maar ook om het vak toekomstbestendig te maken. 

De inhoud en opzet van het programma 

Het programma bestaat uit praktijkgerichte trainingen, waarin ondernemers aan de slag gaan met thema’s als bedrijfsvoering, communicatie, prijsstelling, innovatie en samenwerking. Alles draait om het opstellen van een toekomstbestendig bedrijfsplan: een praktisch en persoonlijk plan waarin al deze onderdelen samenkomen. 

Inzichten en impact 

Veel erfgoedondernemers beschikken over vakinhoudelijke kennis, maar worstelen met het zakelijke aspect. Het ontbreken van een strategische blik op hun bedrijf leidde regelmatig tot onduidelijke prijsstelling, ad-hoc werken en het missen van groeikansen. In het programma krijgen deelnemers meer grip op hun ondernemerschap door bewust te kijken naar bedrijfsstructuur, communicatie en financiële basis. 

Sommige deelnemers zijn hun bedrijfsvoering anders gaan organiseren, ze kiezen nu bewust welke opdrachten ze wel of niet aannemen of ontwikkelen een nieuwe visie op hun doelgroep. Ook werden websites aangepast, klantgesprekken anders gevoerd en moderne boekhoudsystemen ingevoerd. De beweging naar toekomstbestendig ondernemerschap werd daarmee tastbaar. 

Het programma is inmiddels geborgd in een onderwijskundig getoetste leeromgeving en een reeks trainingen die ook in de toekomst breed inzetbaar zijn. Daarnaast is een podcastserie ontwikkeld waarin verhalen van vakmensen en experts samenkomen. Het meest waardevol was wellicht de verbondenheid die is ontstaan tussen deelnemers, die elkaar inmiddels ook zakelijk weten te vinden. 

Toekomst en vervolg 

De behoefte aan ondernemerschapstraining is en blijft aanwezig. We werken daarom samen met beleidsmakers, onderwijsinstellingen en branchepartijen aan een continuering en opschaling van het programma. De ambitie is om erfgoedondernemerschap structureel te verankeren in opleidingen, vakopleidingen en branche-initiatieven. 

Inmiddels hebben verschillende beroepsgroepen, waaronder rietdekkers, pianotechnici en restauratoren kenbaar gemaakt in de tweede helft van 2025 of in 2026 te willen deelnemen aan een maatwerkprogramma voor de eigen beroepsgroep.  

Behoefte aan meer informatie of hulp bij het ondernemen? 

De inzichten, materialen en verhalen die tijdens het programma zijn ontwikkeld, zijn beschikbaar voor iedereen die zich inzet voor het behoud van erfgoed én ondernemerschap in ambachtelijke beroepen. 

Op de website zijn onder andere de podcastserie, achtergrondinformatie over het programma en praktijkvoorbeelden te vinden. Voor wie aan de slag wil met zijn of haar eigen onderneming en advies of ondersteuning wil, neem contact op met Ruud Blom, trainer en adviseur / coach van het erfgoedondernemerschapprogramma.  

Meer weten? Kijk op www.erfgoedondernemers.nl of stuur een mail naar Ruud Blom: rb@buildingchanges.nl.